Cyfryzacja podatków to proces wdrażania nowych technologii i rozwiązań informatycznych w celu usprawnienia i uproszczenia systemu podatkowego. W Polsce cyfryzacja podatków obejmuje między innymi mechanizm podzielonej płatności (tzw. split payment bądź MPP), Jednolity Plik Kontrolny (tzw. JPK), Białą listę podatników VAT, ewidencję akcyzową w formie elektronicznej czy Krajowy System e-Faktur (tzw. KSeF). W niniejszym artykule pod lupę weźmiemy mechanizm podzielonej płatności, Jednolity Plik Kontrolny oraz Białą Listę Podatników VAT.
Split payment
Split payment, czyli mechanizm podzielonej płatności, to sposób rozliczania transakcji dokonywanych przez podatników VAT, zgodnie z którym kwota podatku VAT z faktury jest przekazywana na specjalny rachunek VAT sprzedawcy, a reszta na jego zwykły rachunek. Mechanizm ten ma na celu zapobieganie oszustwom i wyłudzeniom podatku VAT, poprawę płynności finansowej podatników oraz ułatwienie kontroli podatkowych. Obligatoryjny split payment obowiązuje w Polsce od 1 listopada 2019 r. i obejmuje on transakcje o wartości powyżej 15 000 zł brutto, które dotyczą towarów i usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT. Mowa o tzw. towarach i usługach wrażliwych (które są często przedmiotem nadużyć podatkowych), takich jak m.in.: paliwa, metale szlachetne, elektronika, transport, usługi prawne, księgowe i doradcze. W pozostałych przypadkach stosowanie split payment jest dobrowolne.
Jak działa MPP?
Aby skorzystać ze split payment, nabywca musi dokonać płatności za fakturę za pomocą specjalnego komunikatu przelewu, który zawiera informacje o numerze NIP sprzedawcy i nabywcy, numerze i dacie wystawienia faktury oraz kwocie podatku VAT. Komunikat przelewu można złożyć za pośrednictwem banku, SKOK-u lub systemu teleinformatycznego Ministerstwa Finansów. Bank lub SKOK automatycznie rozdziela płatność na dwie części: kwotę netto, która trafia na rachunek rozliczeniowy sprzedawcy, i kwotę VAT, która trafia na jego rachunek VAT. Rachunek VAT jest tworzony przez bank lub SKOK bezpłatnie i bez konieczności składania wniosku przez podatnika.
Środki zgromadzone na rachunku VAT mogą być wykorzystane przez podatnika tylko w określonych celach, takich jak: zapłata podatku VAT, zapłata za faktury z zastosowaniem split payment czy zwrot na rachunek rozliczeniowy pod warunkiem spełnienia określonych warunków. Podatnik ma prawo do przeniesienia środków z rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy po upływie 60 dni od dnia wpływu środków na rachunek VAT, jeśli nie ma zaległości podatkowych i nie jest objęty kontrolą podatkową lub postępowaniem egzekucyjnym. Może on również zwrócić się do naczelnika urzędu skarbowego o wcześniejszy zwrot środków z rachunku VAT, jeśli wykaże, że nie ma zaległości podatkowych i że środki te nie pochodzą z transakcji objętych obowiązkowym split payment. Hogart Split Payment.
Jednolity Plik Kontrolny
JPK jest elektronicznym dokumentem zawierającym dane księgowe i podatkowe przedsiębiorców. JPK ma na celu ułatwienie kontroli podatkowych i zapobieganie oszustwom podatkowym. Obecnie istnieje siedem struktur JPK, które dotyczą różnych aspektów działalności gospodarczej, takich jak ewidencja VAT, faktury, księga przychodów i rozchodów, magazyn czy wyciąg bankowy. Każda struktura JPK ma określony format, zakres danych i termin przekazywania do organów podatkowych. Niektóre struktury JPK są obowiązkowe dla wszystkich podatników, a inne tylko dla wybranych grup.
Najważniejszą i najczęściej stosowaną strukturą JPK jest JPK_VAT, która zawiera informacje o sprzedaży i zakupach podlegających VAT. Od 1 października 2020 roku JPK_VAT zastąpił dotychczasowe deklaracje VAT-7 i VAT-7K, łącząc w sobie ewidencję VAT i deklarację VAT. JPK_VAT jest składany przez wszystkich podatników VAT, niezależnie od formy opodatkowania i wielkości obrotów, co miesiąc lub co kwartał, w zależności od wyboru podatnika.
Inną, stosunkowo nową strukturą JPK, która obowiązuje od 1 lipca 2023 roku, jest JPK_GV, która dotyczy członków grupy VAT. JPK_GV to elektroniczna ewidencja czynności dostawy towarów i świadczenia usług dokonanych przez członka grupy VAT na rzecz innego członka tej samej grupy VAT, nie podlegających opodatkowaniu. JPK_GV ma na celu ułatwienie nadzoru nad transakcjami wewnątrzgrupowymi i zapewnienie prawidłowego rozliczania VAT w ramach grupy.
JPK jest ważnym narzędziem dla podatników i organów podatkowych, które pozwala na szybsze i dokładniejsze sprawdzanie zgodności podatkowej, a także na lepsze zarządzanie danymi księgowymi i podatkowymi. JPK wymaga od podatników stosowania odpowiednich systemów informatycznych, które umożliwiają generowanie i wysyłanie plików JPK zgodnie z obowiązującymi standardami. Program Hogart JPK.
Biała lista podatników VAT
Biała lista to wykaz podatników VAT, który zawiera informacje o numerach NIP, REGON i rachunkach bankowych podatników. Ma ona na celu ułatwienie weryfikacji kontrahentów i zapewnienie bezpieczeństwa transakcji. Od 1 stycznia 2020 r. podatnicy VAT mają obowiązek dokonywać przelewów na rachunki bankowe podatników, które są zawarte na białej liście VAT, jeśli wartość transakcji przekracza 15 000 zł. W przeciwnym razie podatnicy narażają się na sankcje, takie jak utrata prawa do odliczenia VAT, wyłączenie z kosztów podatkowych lub odpowiedzialność solidarna za zaległości podatkowe sprzedawcy.
Należyta staranność w kontekście białej listy VAT oznacza, że podatnik VAT przed dokonaniem przelewu na rzecz kontrahenta sprawdza, czy jego rachunek bankowy jest zgodny z rachunkiem podanym na białej liście VAT. Jeśli rachunek jest inny, podatnik powinien zwrócić się do kontrahenta o wyjaśnienie i poprawienie danych. Jeśli kontrahent nie zrobi tego w terminie 3 dni, podatnik powinien zgłosić ten fakt do urzędu skarbowego. Dzięki temu uniknie on negatywnych konsekwencji związanych z przelewem na rachunek spoza białej listy VAT. Zobacz program od Hogart – Biała lista